Het risico van het mijden ervan

Op Twitter las ik de stelling dat risicomijdend gedrag een risico is. Dat deed me denken aan een seminar waar ik twee weken geleden was. Dit seminar ging over aanbestedingen en één van de sprekers was prof. Dr. Dean Kashiwagi van de universiteit van Arizona. Hij hield er een interessante logica op na. Ik probeer dit hier uit te leggen en veel breder te trekken dan alleen innovatief aanbesteden. Het is een breed toepasbaar inzicht.

Hij stelt dat als je weet wat er gaat gebeuren, je geen beslissingen hoeft te nemen. Als je mensen vertrouwt die expert zijn en ervaring hebben weten zij wat er zal gebeuren. Je neemt dan gewoon die beste richting. Beslissingen neem je op grond van dat wat je niet weet. Naar mate je beslissingen neemt op basis van minder kennis van de toekomst, neem het risico toe. Als managers beslissingen nemen, zijn zij degene dit de risico’s veroorzaken. Hij stelt dus ook dat beslissingen nemen niet goed en riskant is en dat het juist de managers zijn die deze risico’s nemen. Met gezond boerenverstand en ervaringskennis kom je verder.

Experts zijn niet alwetend. Zij weten wat ze weten maar weten ook wat niet. Daarvoor hebben ze anderen nodig. Openheid, transparantie en communicatie zijn hier sleutelbegrippen. Kennis van wat mogelijk is is meestal aanwezig bij de leveranciers van producten. Of bij leveranciers van informatie. Mensen die erom vragen zijn niet die leveranciers. Mensen die erom vragen hebben een behoefte, die ze moeten bepalen. Dit is het resultaat. Leveranciers leveren dit resultaat. Als je als vrager je niet beperkt tot het resultaat, maar ook specificeert, demotiveer je de leverancier. Als je die weg op gaat zul je steeds meer moeten specificeren. Je ontneemt de leverancier zijn ‘beroepseer’ en hij zal zien dat hij op prijs gaat concurreren. Als vrager word je dus genoodzaakt om alle risico’s af te dekken. En dat doe je als vrager zelf! Dit maakt leveren minder prettig (je moet dansen naar de pijpen van iemand die minder expertise bezit dan jij) en dit maakt vragen minder prettig (doordat je alles gelijk trekt gaan leveranciers concurreren op prijs en zul jij je vraag waterdicht moeten dichttimmeren). Door deze administratieve last zul je ook nog eens een prijsopdrijvend effect waarnemen.

Kortom: formuleer een doel, laat je helpen door ervaren experts, communiceer open, transparant en ga uit van vertrouwen.

Andersom: ga je uit van wantrouwen, dan ontneem je de ander de expert-rol, moet je meer beslissingen nemen en vergroot je het risico. Risicomijden vergroot risico’s.

Ik vond dit wel boeiend. Boeiend genoeg om het te delen, in alle openheid.

Verkiezingen, een raar prisoners dilemma.

Vandaag wordt er gestemd. In april sneuvelde een minderheidskabinet doordat een partij, die geen deel uitmaakte hiervan, onderhandelingen saboteerde. Een novum in de parlementaire geschiedenis.

Toen sloegen vijf partijen de handen ineen en kwamen met een compromis, waardoor het land geen gedoe kreeg met Europese normen. Jan Kees de Jager, die wel met een oliemannetje vergeleken werd, verbaasde menigeen door een akkoord te smeden. De Jager was verzamelaar. Voor koninginnedag kon de Nederlandse regering een plan indienen waaruit bleek dat de begroting met een tekort kon sluiten van minder dan 3%. Enige euforie maakte zich van het land meester, schaduwen werden besprongen. Water werd bij de wijn gedaan.

De vijf partijen, meestal aangeduid met de naam van een Afghaanse regio, bleven niet lang eenheid uitstralen: er stonden verkiezingen voor de deur en dan gaat het om de verschillen tussen de ene en de andere partij.

De strijd ging tussen VVD en SP, of liever tussen het huidige beleid en vooral-niet-het-huidige-beleid, zoals de vorige keer de strijd ging tussen centrum-links beleid en vooral-niet-centrum-links beleid, wat leidde tot groei van rechts, erg-rechts en – in mindere mate - erg-links. Totdat de PvdA in beeld kwam. De PvdA likte de wonden en had een move gemaakt door een te beschaafde Cohen te vervangen door een fellere Samsom. De PvdA bleek toch wel als een redelijk alternatief gezien te worden voor het toch wel erg links-radicale geluid van de SP. Het lijkt erop dat de tijd van de snelle one-liners en extreme standpunten voorbij is. Laat dat de belangrijkste winst van de verkiezingen zijn.

Maar ja, beschaafd is niet zo duidelijk. Want wat gaan de partijen doen, welk water gaat bij welke wijn. Dat maakt veel mensen toch onzeker. Mij ook. De afstand tussen het liberale blok en het sociaal-democratisch blok is wel te overbruggen, maar ook groot. Ik pleit al geruime tijd voor iets als nationale eenheid. Samen de schouders, schouder aan schouder, eronder. Dat kan niet met een liberaal en een sociaal democratisch blok, een tweepartijenregering met PvdA en VVD is er nog nooit geweest en als het zou komen was het er snel geweest . Daar moeten peilers tussen, in de vorm van de twee, of minimaal één van de twee middenpartijen. Deze moeten het cement van een toekomstig kabinet vormen.

De keuze is niet gemakkelijk. D66 heeft programmatisch hele belangrijke punten. Ook de doorrekening van het CPB leidde tot goede resultaten. De keuze voor onderwijs, duurzaamheid en zorg spreken erg aan. Meer dan het programma van het CDA, wat toch nog een beetje een spruitjeslucht ademt. Maar het CDA hoort er wel bij. Ook heeft het CDA een stevig kader. De genius achter de samenwerking met erg-rechts is vertrokken en heeft ook geen rol in de campagne gespeeld, weer een positief punt. En, eerlijk is eerlijk, een betere minister dan Jan Kees de Jager kende dit kabinet niet. Schijnbaar wars van partijpolitiek en kundig tot en met. Maar niet op de lijst. En met Van Haersma Buma en Mona Keizer red je het niet.

De keuze was moeilijk. Vanochtend op de fiets twijfelde ik nog. Kies ik voor het betere programma of kies ik voor de kans dat De Jager weer in een kabinet komt. Je weet niet welk water bij welke wijn gedaan wordt, je weet niet – net als in het prisoners dilemma – of je de optimale keuze maakt en speelt op safe. En dan nog: kies ik voor degelijkheid of voor vernieuwing. Vanochtend in het stemhokje heb ik mijn keuze definitief bepaald. In mijn stemlokaal was ik de 13^e …



Het symbiosemodel - harmonie tussen stad en platteland

Uitwerking van het model-Post oftewel het symbiosemodel

Het model-Post is een model waarbij de integratie van twee gemeenten met een zeer verschillend karakter succesvol kan plaatsvinden, met behoud van het eigene van de te integreren gemeenten en de schaalvoordelen van een grote. Combineer alles en behoud het goede, zou je kunnen zeggen.

Binnen gemeenten is de structuur van het dagelijks bestuur vaak - bijna altijd – georganiseerd langs sectorale lijnen. Deels houd je dit vast, maar voeg je er een specifieke kwaliteit aan toe. Het model in hoofdlijnen is als volgt.

Stel:

Littenseradiel en Leeuwarden gaan fuseren. De stad Leeuwarden krijgt er een groot buitengebied bij, de minst verstedelijkte gemeente van Nederland krijgt en een grote stad bij. Het symbiosemodel houdt in dat de stad zichzelf blijft en het buitengebied ook. Dat kan door beide organisatorisch ruimtelijk gescheiden te houden. Het facetbeleid vindt plaats op beide locaties, één focus op de stad en één op het buitengebied (Wommels).

Het plaatje ziet er dan – zeg maar - zo uit:

Korte analyse:

Voor:

· Herkenbaar karakter stad en platteland

· Bestuurlijk vier-ogen principe

· Sterke synergievoordelen

· Dienstverlening dichtbij

Tegen:

· Risico van ambtelijke tweedeling

· Rollenscheiding portefeuillehouders

· Nog geen ervaring mee opgedaan

Met een beetje goede wil en lef is dit model in de praktijk te realiseren. Denk ik. In elk geval: out of the box!

De Nieuwe Project-opdrachtgever

Gisteren, bij de vijfde verjaardag van Projectteamwork, ging het over ‘de nieuwe opdrachtgever’ voor projecten. Het heeft mij verleid tot het schrijven dan deze blog.

Het is in mijn beleving heel raar om iemand aan te wijzen als ‘opdrachtgever’. Dat is heel onnatuurlijk. Zo van: “Dit is het project en ik wijs jou aan als opdrachtgever”. Je kunt het nog scherper formuleren: “Ik geef jou opdracht om opdracht te geven voor dit project.” Want wie is nou opdrachtgever? En het wordt nog gekker: “Ik wil een project doen en ik zoek daar een opdrachtgever bij”. Volgens mij is dat de wereld op z’n kop. “Ik wil graag een huis bouwen en ik zoek iemand daarvoor die mij dit opdraagt”. En degene die opdracht geeft heeft daarbij die en die verantwoordelijkheden.

Net als een discussie of het goed is dat de opdrachtgever deskundig moet zijn voor wat betreft de inhoud van het project. Dit zijn redeneringen vanuit de hoek van de projectleider: de projectmanager wil bepalen en kwalificeert degene die hem de doelen vraagt te realiseren. Stel je voor dat ik zeg: “Ik wil een huis hebben dat aan die en die eisen voldoet en ik wil dat jij dat voor mij bouwt.” Lijkt me een heldere opdracht. Het initiatief komt bij mij vandaan. Vervolgens zeg jij dat je dat in principe (het moet wel kunnen) wel wilt doen en ben je opdrachtnemer. Op projectleider, zo je wilt. Vervolgens ga je samen afspreken wat je exact gaat maken (definitie), je maakt een tekening (ontwerp), je zorgt voor de papieren en regelt een aannemer (voorbereiding) en gaat aan de slag (realisatie). Daarna vraag je of het huis naar wens is en geef je adviezen over het onderhoud en dergelijke (evaluatie en nazorg).

Hoe anders blijkt het in de praktijk van projectmatig werken bij bijvoorbeeld overheden te werken. De deskundige heeft een plan en zoekt er een opdrachtgever bij die vol overgave en betrokkenheid de opdracht geeft. Maar die het liefst niet teveel weet van de inhoud … En dan blijkt dat de rol van opdrachtgever toch niet zo goed uit de verf komt.

Het probleem zit hem op meerdere vlakken:
- Opdrachtgevers hebben niet altijd een helder doel. In mijn voorbeeld van het huis heb ik wel een doel. Maar het realiseren van een DMS is toch wat anders. Volgens mij moeten overheidsmanagers doelen dus ook niet op dat instrumentele abstractieniveau formuleren.
- Ook komt, en dat zou hier zomaar een gevolg van kunnen zijn, het initiatief niet bij de opdrachtgever vandaan. Oorzaken? Vul maar in, het heeft in elk geval te maken met verwachtingen en met abstractieniveaus. De opdracht kan zijn: verbeter de wereld of: ontwikkel een slijpsteen om de punaise scherp te houden. Verwacht niet dat dezelfde persoon beide opdrachten geeft. Of dat die zich in dezelfde positie in de organisatie bevindt.
- Er ligt veel nadruk op de positie van de opdrachtgever in de organisatie. Het gaat veel meer om de doelgerichtheid (= gerichtheid op een doel) van de persoon. Ook kan een projectleider van project a opdrachtgever zijn voor project b. Waarom niet?
- De opdrachtnemer zoekt een opdrachtgever en geeft daarmee de facto opdracht, wat leidt tot een fatale rolvermenging: De focus van de opdrachtgever moet liggen op het resultaat, die van de opdrachtnemer op de weg ernaar toe.

Wat nu? Hier valt geen simpel antwoord op te geven. Het staat voor mij als een paal boven water dat opdrachtgever en opdrachtnemer gelijkwaardig zijn maar verschillende rollen hebben, dat het initiatief bij de opdrachtgever vandaan moet komen en moet aansluiten bij de positie in de organisatie, dat organisaties daarvoor heldere doelen stellen, die doorwerken. En, niet te vergeten, opdrachtgever en opdrachtnemer moeten zich happy voelen in hun rol!

De cellokoffer van Cityproms

Leeuwarden profileert zich als cultuurstad. Een voorbeeld hiervan zijn de Cityproms, een driedaags openluchtfestival rond klassieke muziek. Een heel leuk programma, kijk zelf maar op http://www.cityproms.nl/. Ook het Frysk Jeugdorkest geeft acte de présance. Een reden om trots te zijn op zo’n stad.

Het Frysk Jeugdorkest, één van de beste jeugdsymfonieorkesten die ons land rijk is, is ook een trots van de stad en van de provincie. En terecht! Elke zaterdag uren repeteren om samen muziek te maken, van elkaar te leren, elkaar beter te maken. Met als resultaat dat je bijvoorbeeld mag optreden tijdens de opening van de Conventie van Achlum, waarbij ook Bill Clinton één van de gasten en sprekers is.

Via het Frysk Jeugdorkest kregen we telefoon. “Heeft u een cellokoffer en mogen we die gebruiken voor een fotoshoot, het is voor de wervingscampagne van de Cityproms.” Natuurlijk mag dat, mooi initiatief, daar verleen je graag je medewerking aan.

Afgelopen week zagen we het resultaat, mooi reclamemateriaal met een prominente rol voor de cellokoffer. Prachtig. Maar ook ineens wat zuur…

Toen onze dochter op muziekles ging, Algemene Muzikale Vorming, ging ze naar Parnas, het Centrum voor de Kunsten in Leeuwarden. Zij was dochter van studenten en meer inkomen had het gezin niet. Wij woonden in Bilgaard, een wijk waar niet de jetset van Leeuwarden woont. We hadden het er prima, maar Parnas bood toch een mogelijkheid om met andere mensen, andere denkbeelden, andere culturele interesses in aanraking te komen. Die kans wilden we haar geven, om te laten zien dat er meer is dan alleen je directe omgeving. Die verrijking gun je elk kind.

Na jaren celloles bij Parnas heeft ze met een internationaal muziek- en circusproject meegedaan, daarna is ze terecht gekomen bij het Frysk Jeugdorkest en is ze gastspeler bij het Koninklijk Akademisch studentenorkest van de universiteit van Uppsala. Parnas opende de vensters op de wereld. Vensters die de gemeente Leeuwarden voor andere jongeren nu wil sluiten … het kan in de wijken?! Vergeet het maar!

Maar de gemeente Leeuwarden wil wel goede sier maken met de Cityproms. Alsof je brood bakt door afbakbrood te kopen. Je zult eerst toch de grondstoffen moet verbouwen, kennis hebben van de recepten voor brood. Wanneer je alleen in het eindresultaat geïnteresseerd bent, verlies je het op den duur. Het is als een bedrijf dat niet wenst de investeren in onderzoek en ontwikkeling, het kan nu nog goed producten maken, maar hoe ziet de toekomst eruit??

Op de posters van Cityproms staat dus een cellokoffer. Die koffer vertelt mij een verhaal. En de conclusie in één zin: Praat niet over cultuur als iets speciaals, laat cultuur een deel van het leven zijn en geef Parnas de mogelijkheid om de weg naar cultuurverrijking open te houden. Of korter: Houd Parnas open!

Welkom!

Welkom op deze informatiepagina. Op dit blog zullen zo nu en dan artikeltjes verschijnen over onderwerpen die ik interessant vind en waarvan ik verwacht dat die ook interessant voor anderen zijn.

De onderwerpen die aan de orde kunnen komen zijn actualiteiten, bijvoorbeeld politieke en maatschappijkritische. Dit wordt veroorzaakt door een bovengemiddelde belangstelling voor met name het lokaal bestuur. 't Is per slot van rekening mijn werk. Het functioneren van de lokale democratie en de bedrijfsvoering van lagere overheden liggen heel dicht bij mijn werk èn hebben mijn belangstelling.

Maar het werk is niet alles. Gelukkig niet. Ik fiets er ook graag naar toe, heen 25 km en terug 25, door het weidegebied van Fryslân. Dit gebied is landschappelijk prachtig en het is een belangrijk domein voor weidevogels. Onderwerpen als het weidegebied, de vogels en het fietsen komen ook aan bod.

Fietsen is voor mij de belangrijkste sport / hobby. Daarnaast loop ik graag hard en houd ik mij graag bezig met waterleven, zowel in een aquarium als in een vijver. Deze thema's zullen zo nu en dan ook boven komen drijven.

Tenslotte komt ook het leven in de wijk regelmatig langs. Ik woon in een prachtige wijk in Leeuwarden, met erg leuke mensen, fijne huizen op een prachtige locatie. Hier ben ik ook actief binnen de wijkvereniging. Dit onderwerp kunt u dus ook verwachten.